#202. Til hamingju, en....?

Um leið og ástæða er til að óska starfsfólki Gengislána og skjólstæðingum þeirra til hamingju með niðurstöðuna furða ég mig á því hvers vegna ákvæði laga um neytendalán eru ekki notuð í málatilbúnaði. 

Ég er að sjálfsögðu að tala um ákvæði um heildarlántökukostnað og árlega hlutfallstölu kostnaðar sem ég er nokkrum sinnum búinn að benda á hér á blogginu og í athugasemdum annars staðar að mögulega eigi að byggja á í málatilbúnaði vegna gengistryggðra lána, sérstaklega vegna bíla-og tækjafjármögnunarsamninga almennra neytenda.

Fyrir þá sem vita ekki hvað ég er að tala um á ég við ákvæði 14.gr. laga um neytendalán nr. 121 frá 1994, en í þar var sagt að "lánveitanda er eigi heimilt að krefjast greiðslu frekari lántökukostnaðar en tilgreindur er í samningi skv. 4. tölul. 1. mgr. 6. gr. Sé árleg hlutfallstala kostnaðar, sbr. 5. tölul. 1. mgr. 6. gr., of lágt reiknuð er lánveitanda eigi heimilt að krefjast heildarlántökukostnaðar sem gæfi hærri árlega hlutfallstölu kostnaðar."

Þetta ákvæði hefur nú verið tekið út úr núverandi lögum um neytendalán. Hins vegar ber að líta til þess að ákvæðið var gilt þegar neytendur gerðu sína gengistryggðu samninga við Lýsingu, Avant, SP-Fjármögnun og fleiri aðila, og ætti þess vegna að vera takmarkandi við innheimtu þessara samninga að mínu mati. 

Neytendum var kynnt við samningsgerð upphæð sem átti að vera heildarlántökukostnaður samningsins ásamt árlegri hlutfallstölu kostnaðar svo hægt væri að bera saman ólíka fjármögnunarkosti. Bæði þessi atriði máttu ekki hækka samkvæmt þáverandi ákvæðum laganna nema forsendur breytinganna væru kynntar í samningi og tilgreint að breytingarnar gætu haft áhrif á heildarlántökukostnað og árlega hlutfallstölu kostnaðar. Ég leyfi mér að fullyrða að möguleg áhrif breytinga á þessi tvö atriði hafi aldrei verið tilgreind, og ég tel þar með óheimilt að innheimta eina krónu umfram það sem tilgreint var við samningsgerð, hvað sem endurreikningi líður. Endurreikningur hefur alltaf verið óþarfur að mínu mati vegna þessara ákvæða.

Við úrlausn þessara tveggja mála lítur dómurinn til ákvæða fyrrgreindra laga og tiltekur að sbr. ákvæði 1.mgr. 16.gr. laga nr. 121/1994, þá á neytandi sem greiðir upp lán fyrir umsamdan lánstíma rétt á lækkun heildarlántökukostnaðar sem annars hefði verið innheimtur eftir greiðsludagsetningu. En hvers vegna dómarinn lítur ekki til ákvæða 14.gr. sömu laga, og ég tilgreindi hér að ofan, er mér ókunnugt en mögulega var dómnum ekki kynntur upphaflegur heildarlántökukostnaður og árleg hlutfallstala kostnaðar, og þess vegna er ekki tekin afstaða til þess hvort þær uplýsingar takmarki innheimtu samnings. Ég tel að þessi tvö atriði, upphaflegur heildarlántökukostnaður og árleg hlutfallstala kostnaðar sé takmarkandi við innheimtu þessara lána, sbr. fyrrgreind lagaákvæði. Það á þó eftir að koma í ljós.

Mér hefur alltaf fundist einkennilegt að neytendur eigi að sætta sig endurreikning samnings þar sem þeim er gert að greiða hærri heildarlántökukostnað en samið var um í upphafi.  Ég tel það fullkomlega ólöglegt og hef skorað á lögmenn að láta reyna á þessi ákvæði í málatilbúnaði.

Lýsing tapaði tveimur málum