#157. Frávísun saksóknara á kæru vegna gengistryggðs lánasamnings

Jóhannes Björn segir á vefsíðu sinni, www.vald.org, frá Facebookfærslu Gunnars Tómassonar hagfræðings vegna bréfs hins síðarnefnda til alþingismanna um þörfina á sakamálarannsókn á háttsemi lánastofnana við gengistryggingu krónulána.  Telur Gunnar að eftir úrskurð Hæstaréttar í máli 600/2011 ekkert vera því til fyrirstöðu að embætti ríkissaksóknara og/eða ríkislögreglustjóra hefji sakamálarannsókn á háttsemi lánastofnana við gengistryggingu krónulána.

Ég vildi óska að slíkt yrði gert en hef því miður aðra reynslu af eigin tilraun til að fá slíka rannsókn í gegn.

Eins og ég skýrði frá hér á blogginu þ. 9. desember 2011 kærði ég 17 stjórnendur SP-Fjármögnunar hf. til sérstaks saksóknara m.a. fyrir svik, blekkingar, fjársvik og tilraun til fjárdráttar vegna bílasamnings sem ég gerði við fyrirtækið í september 2007.  Þann 17.janúar 2012 barst mér svar frá sérstökum saksóknara, sem fer jú með rannsókn efnahagsbrota eftir sameiningu efnahagsbrotadeildar Ríkislögreglustjóra við embættið.  Í bréfinu stóð m.a.:

„Telja má hæpið að huglæg afstaða kærðu hafi verið með þeim hætti við og í kjöilfar samningsgerðar, að uppfyllt geti kröfur um saknæmi við meðferð refsimáls og ásetning til brota.

.....

Með vísun til framanritaðs er kæru þessari vísað frá með heimild í 4. mgr. 52. gr. laga nr.88/2008 um meðferð sakamála enda þykja ekki efni til að hefja rannsókn út af henni.  Vakin er athygli á því að kæruheimild vegna ákvörðunarinnar er til ríkissaksóknara."

Í lok janúar skrifaði ég ríkissaksóknara bréf og kærði ákvörðun sérstaks saksóknara sem að ofan er lýst.  Niðurstaða ríkissaksóknara vegna kæru minnar barst mér í hendur 9.mars 2012.

„Rannsókn sakamála er í höndum lögreglu, sbr. 1. mgr. 52. gr. laga um meðferð sakamála. Í 2. mgr. sama ákvæðis segir að lögregla skuli hvenær sem þess er þörf hefja rannsókn út af vitneskju eða grun um að refsivert brot hafi verið framið hvort sem henni hefur borist kæra eða ekki.

Eftir yfirferð gagna málsins verður ekki annað ráðið en að málið varði fyrst og fremst einkaréttarlegan ágreining á milli kæranda og SP-Fjármögnunar hf. er byggir á kröfuréttar- og samningssambandi þeirra á milli. Verður að telja réttara að aðilar leysi slíkan ágreining sín á milli um uppgjörið og annað sem tengist viðskiptum þeirra meðal annars eftir reglum laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.

.......

Í ljósi framangreinds er tekið undir rökstuðning embættis sérstaks saksóknara frá 17. janúar 2012 er lá til grundvallar ákvörðun embættisins um að vísa kærunni frá með vísan til 4. mgr. 52. gr. laga um meðferð sakamála, þar sem ekki þótti efni til að hefja lögreglurannsókn út af henni.  Þá er einnig tekið undir rökstuðning embættisins frá 9. febrúar 2012.

Með skírskotun til þess sem rakið hefur verið hér að framan og eins og atvikum er háttað verður ekki talið að embætti sérstaks saksóknara beri að verða við beiðni kæranda um rannsókn.

Niðurstaða:

Ákvörðun embættis sérstaks saksóknara, dags. 17. janúar 2012, um að vísa frá kæru með vísan til 4. mgr. 52. gr. laga um meðferð sakamála, er hér með staðfest.

Svo mörg voru þau orð.

Við meðferð málsins ritaði fulltrúi sérstaks saksóknara ríkissaksóknara bréf.  Í því komu m.a. fram eftirfarandi ummæli sem mér finnast aðfinnsluverð:

"Í kæru Erlings er ekki gerð grein fyrir í hverju hin meinta blekking var fólgin né að starfsmenn eða fyrirsvarsmenn SP Fjarmögnunar hafi misnotað sér ranglega hugmynd hans um að honum bæri að endurgreiða lánið enda mátti honum vera Ijóst að hann fengi bifreiðina ekki endurgjaldslaust.  Þá verður ekki byggt á greiðsluáætlun sem byggð er á hinni ólögmætu gengistryggingu."

Ég lýsti mjög nákvæmlega hvernig ég taldi á mér brotið eins og sjá má hér:

"K...... G.... átti hlut að því að beita saknæmum blekkingum til að ná viðskiptum mínum með því að sýna í reiknivél á vefsíðu fyrirtækisins, og í greiðsluáætlun, útreikninga sem ekki stóðust lög um vexti og verðtryggingu, og að leggja launung á þá staðreynd að gengistrygging lána við dagsgengi erlendra gjaldmiðla væri ekki heimil samkvæmt sömu lögum. Vakti hann þar með villu mína að gengistryggður kaupleigusamningur með höfuðstól í íslenskum krónum væri fullkomlega löglegur. Það voru því blekkingar framkvæmdar til að ná fram fjárhagslegum ávinningi enda hafði hann gert samning við stjórn fyrirtækisins að fá árangurstengdan ágóðahlut úr starfsemi fyrirtækisins sbr. útskýringar á lið 23 á bls. 20 í ársreikningi fyrir árið 2007."

Ég tel að ég haldi því skýrt fram hver ég tel að blekkingin sé og að hún væri á þann hátt að gerður hefði verið ólögmætur samningur í hagnaðarskyni sem sé refsivert athæfi að mínu mati.  Engu að síður taldi fulltrúi sérstaks að ég hefði ekki lýst í hverju hin meinta blekking var fólgin!

Þá er mér hulin ráðgáta hvaðan fulltrúi sérstaks saksóknara fær þá hugmynd að ég telji mér ekki skylt að endurgreiða það sem lánað var.  Ég hef aldrei haldið því fram á neinum tímapunkti að mér bæri ekki að endurgreiða lánið, heldur tel ég að einungis megi innheimta þann heildarlántökukostnað sem tilgreindur er í greiðsluáætlun og ekki megi innheimta lántökukostnað sem er umfram upphæð.  Slíkt sé tilraun til fjárdráttar hvað sem líður ákvæðum (Árna Páls)laga nr. 151/2010 um endurreikning.

Ákæra saksóknaraembættis vegna hegningarlagabrots myndi líklega kalla á holskeflu kæra vegna slíkra samninga, hvað þá ef sakfelling næðist í slíku máli.  Hvort það hefur haft áhrif á niðurstöðu saksóknara um frávísun skal ósagt látið.  En ég minni á að saksóknari gaf út ákæru í máli fyrrum forsvarsmanna Lífeyrissjóðs starfsmanna Kópavogsbæjar vegna ólögmætra lána og rangrar upplýsingagjafar til Fjármálaeftirlitsins.  Ég hef bent Fjármálaeftirlitinu á rangar tilkynningar SP-Fjármögnunar hf. vegna starfsheimilda sem þeir gáfu upp að væru nýttar við gildistöku laga um fjármálafyrirtæki árið 2002 en FME þótti ekki ástæða til að aðhafast neitt vegna þessara ábendinga.  Undir tilkynningarnar skrifaði Pétur Gunnarsson þáverandi fjármálastjóri SP.

Í fréttaþætti Stöðvar 2 í kvöld, Ísland í dag, var rætt við Elías Pétursson, fyrrverandi jarðverktaka, sem íhugar skaðabótamál á hendur SP-Fjármögnun hf., sem nú starfar undir merkjum Landsbankans, vegna óbilgjarnra innheimtuaðgerða gegn fyrirtæki hans.  Láti hann verða af þessari fyrirætlan óska ég honum góðs gengis.

Að síðustu vil ég benda á að 3 fyrrum forstöðumenn SP-Fjármögnunar hf., gengu nýlega til liðs við MP banka í því skyni að opna eignaleigusvið á vegum bankans.  Ég bendi fólki á að lesa vel alla samningsskilmála sem þessir 3 menn hafa umsjón með, kjósi það á annað borð að eiga viðskipti við eignaleigusvið sem þeir stýra.  Eitt er víst, ég verð ekki viðskiptavinur MP banka meðan þessir menn sitja þar í stólum.