#193. Hverjir eiga í raun gömlu bankana?

Það er alltaf skoplegt að sjá umræðu um að erlendir kröfuhafar eigi Íslandsbanka og Arion banka. Reyndin er sú að Glitnir og Kaupþing eiga þá, og þessi hlutafélög eru enn í eigu hluthafa, en er einungis stýrt af slitastjórn í umboði FME.  

Í lögum um fjármálafyrirtæki segir í 103.gr.a.: 

[103. gr. a. Lok slitameðferðar.
 Hafi slitastjórn lokið greiðslu allra viðurkenndra krafna á hendur fjármálafyrirtæki og eftir atvikum tekið frá fé til greiðslu krafna sem ágreiningur stendur um og komið eignum þess eftir þörfum í verð lýkur hún slitameðferð með því annaðhvort: 
   1. að láta fyrirtækið aftur í hendur hluthafa eða stofnfjáreigenda ef fundur þeirra sem slitastjórn hefur boðað til hefur samþykkt með atkvæðum þeirra sem ráða yfir að minnsta kosti ²/3 hlutum hlutafjár eða stofnfjár að fyrirtækið taki upp starfsemi á ný og kjörin hefur verið ný stjórn til að taka við því úr höndum slitastjórnar, enda hafi Fjármálaeftirlitið veitt samþykki sitt til þess og fyrirtækið fullnægir öðrum skilyrðum laga til að hefja aftur starfsemi, eða
   2. að greiða hluthöfum eða stofnfjáreigendum út eignarhlut þeirra af eftirstöðvum eigna samkvæmt frumvarpi til úthlutunar sem gert skal eftir ákvæðum XXII. kafla og 5. þáttar laga um gjaldþrotaskipti o.fl., en sé um sparisjóð að ræða skal þó eignum, sem standa eftir að lokinni greiðslu stofnfjárhluta, varið eftir samþykktum hans og er óheimilt að ráðstafa þeim til stofnfjáreigenda …¹⁾

 Ljúka má slitameðferð samkvæmt því sem segir í 1. tölul. 1. mgr. þótt ekki sé lokið greiðslu allra viðurkenndra krafna ef þeir kröfuhafar sem hafa ekki enn fengið fullnustu samþykkja það. 

......

(Feitletranir eru mínar.) 

Verði raunin sú að að erlendir kröfuhafar gangi að nauðasamningum eins og þeim sem lýst er í fréttinni, þ.e. greiðar 354 krónur fyrir eina evru, fara bankarnir líklega ekki í gjaldþrot. Ef slitameðferð lýkur með nauðasamningum fá hluthafar félögin aftur í hendur og menn eins og Sigurður Einarsson, Hreiðar Már og Jón Ásgeir eru aftur komnir með banka í hendurnar, vegna þess að enginn erlendur aðili hefur tekið yfir eignarhlut í fjármálafyritæki eftir hrun vegna þess að hann sé kröfuhafi.  Fyrir því eru ekki lagaheimildir. Hlutafé Glitnis eða Kaupþings hefur ekki verið fyrnt eða aukið þannig að formlegt eignarhald hafi færst á erlenda kröfuhafa. Þeir hafa engin hlutabréf undir höndum. Fjármálaeftirlitið tók einungis yfir vald hluthafafundar og enginn hluthafi sem átti hlut í Glitni eða Kaupþingi fyrir hrun hefur tapað hlut sínum, sem þó á þessu stigi er verðlaus eðli málsinis samkvæmt. Handhafi hlutabréfs á því enn hlut í þeim sem hllutabréfinu nemur. Ef Glitnir og Kaupþing fara ekki í gjaldþrotameðferð, ber annað hvort að láta þau aftur í hendur hluthafa, ekki erlendra kröfuhafa, eða slíta þeim og greiða út hlutafjáreign til hluthafa í hlutfalli við eignarhlut með þeim eignum sem standa eftir nauðasamninga, ef einhverjar eru.

Það sætir furðu minni að ríkisskattstjóri forskrái ekki á skattaskýrslu hlut í almenningshlutafélagi sem er í fullum rekstri, þó hluturinn sér verðlaus, né geri athugasemdir ef hluthafi tilgreinir ekki slíkan hlut.

Er nema von að ég spyrji: Hverjir eiga í raun gömlu bankana? 

Selji gjaldeyriseignir á 354 krónur gegn evru

Athugasemdir

[L.T.D. (IP-tala skráð) 23.4.2014 kl. 18:18]

Takk fyrir fróðleikinn!

[Guðmundur Ásgeirsson, 23.4.2014 kl. 19:19]

Í stað þess að spyrja hverjir eiga bankana er eiginlega meira við hæfi að spyrja hverjir raunverulega stjórna þeim, eða örlögum þeirra? Það myndu vera kröfuhafarnir, því það eru þeir sem þurfa að samþykkja nauðasamninga ef til þess kemur en annars eignast þeir allt sem er í þrotabúunum komi til þess að þau verði leyst upp í gjaldþroti. Meðal þeirra eigna eru nýju bankarnir sem voru stofnaðir á grundvelli neyðarlaganna.

Hverjir þessir kröfuhafar eru (raunverulegir eigendur/stjórnendur) eða allavega þeir stærstu þeirra, liggur nú þegar fyrir í greiningu sem ég gerði á samsetningu kröfusafnsins. Sú greining hefur ekki verið gerð opinber, en niðurstöðurnar eru samt ekkert leyndarmál. Eigendur Landsbankans eru aðallega íslenska ríkið og svo tilheyrir minnihluti skilanefnd gamla bankans sem gætir aðallega hagsmuna Breta og Hollendinga. Erlendir kröfuhafar eiga mestan hluta krafna í Glitni og Kaupþing en þó er hluti í eigu íslenska ríkisins í gegnum kröfutengsl sem liggja um fjölda kennitalna.

Stærsti kröfuhafinn á hendur íslenskum heimilum er hinsvegar íslenska ríkið með rúmlega helmingshlutdeild í lánasöfnum á íbúðamarkaðnum, en restin er að mestu leyti í eigu erlendra kröfuhafa og stærstur þeirra er Burlington Loan Management. Meirihluti ríkisins samkvæmt þessari skilgreiningu stafar aðallega af markaðshlutdeild Íbúðalánasjóðs sem er nálægt 50%.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 23.4.2014 kl. 20:44]

Þetta er alveg rétt sem þú segir Guðmundur.

En aðalatriðið sem ég vill benda á hér er þetta: Formlegt eignarhald á Kaupþingi og Glitni er enn í höndum allra hluthafa sem áttu hluti í þessum félögum fyrir hrun og geta framvísað hlutabréfi eða staðfestingu á hlut sínum í þessum félögum. Slitastjórn fer einungis með stjórn þess og ákvörðunarvald hluthafafundar og kröfuhafar er enn bara kröfuhafar, nema þeir hafi hreinlega keypt eða fengið afhent hlutabréf í félögunum með einhverjum hætti. Og ekki má gleyma því að hluthafar eru líka kröfuhafar sem nemur hlut þeirra.  Þeirra krafa er þó öftust í kröfuröð og þeir fá ekkert nema afgangur sé, eftir að gengið hafi verið frá greiðslum upp í aðrar kröfur.

Í daglegri umræðu í fjölmiðlum finnst mér hins vegar vera gengið út frá því að kröfuhafar eigi bankana beint, gömlu og nýju, og allir gömlu hluthafarnir hafi einhvern veginn tapað sínum hlut. Svo er hins vegar ekki enn sem komið er, og verður hugsanlega ekki fyrr en í fyrsta lagi gengið hefur verið frá nauðasamningum þar sem kröfuhöfum hefur verið afhent hlutabréf í þeim félögum sem um ræðir tengt nauðasamningum (sem ég er ekki viss um að sé löglegt, þ.e. að slitastjórn hafi yfir höfuð umboð til slíks m.t.t. til þeirra ákvæða laga sem ég vísa til um hvernig ljúka eigi slitameðferð), eða samið hefur verið um greiðslu upp í kröfur þeirra og fyrri hluthafar fá fyrirtækið í hendur á ný. Ef ekki tekst að ná nauðasamningum á félagið að fara í gjaldþrotameðferð.

Mér finnst því einkennilegt að RSK forskrái ekki þessa hlutabréfaeign á skattframtal og krefjist þess að hún sé talin fram. Ég á t.d. agnarsmáan hlut í Glitni (sem vissulega er verðlaus í dag) og taldi hann fram á skattframtali vorið 2008 fyrir árið 2007. Síðan hvarf þessi hlutur af skattframtali vorið 2009 en hlutafélagið sem slíkt er enn í fullum rekstri undir slitastjórn. Og RSK hefur ekki kvartað yfir að ég telji hann ekki fram.